Natuurbeheer gijzelt Nederland

Tot in de middeleeuwen is Nederland grotendeels bedekt geweest met bossen. De naam Holland ('Holtland' of 'Houtland') verwijst er al naar. Al heel vroeg in onze geschiedenis zijn de bossen voor allerlei doeleinden gekapt. Vooral de hoge bevolkingsdruk heeft een grote rol gespeeld, waardoor veel ruimte nodig was voor akkerbouw en veeteelt.  Ook werd bos gekapt als grondstof voor menselijk gebruik, bijvoorbeeld voor stook in de winter of te koken of voor woning- en scheepsbouw. Noodgedwongen legden onze scheepsbouwers in de gouden eeuw al grote arsenalen eikenbos aan in Denemarken, om hun professie zeker te stellen.

In een enkel geval hebben natuurlijke processen gezorgd voor ontbossing. Zo raakten bossen door hoogveenvorming verstikt, waardoor veenmoerassen ontstonden. Hieruit zijn later door menselijk handelen onze veenweide gebieden ontstaan. Het laatste stukje 'oerbos', het legendarische Beekbergerwoud, is tussen 1869 en 1871 gekapt en ontgint tot landbouwgrond. 

Nederlands bosarsenaal

Halverwege de 18e eeuw vormde het dieptepunt voor het Nederlandse bosbestand. Nog maar 2% bos resteerde in ons eens bosrijke landje. Hierna ging het langzaam beter. Alle huidige bossen in Nederland zijn dan ook aangeplant. Na de tweede wereldoorlog vooral voor de mijnbouw in België en Limburg. Staatsbosbeheer werd hiervoor speciaal opgericht. De meeste bossen bestaan daarom voornamelijk uit naaldhout omdat deze houtsoort eerst flink kraakt voordat het breekt. Een ingebouwd alarm dus voor de mijnbouwers die de stammen gebruikten als stuthout. In 2002 werd een nieuw hoogtepunt bereikt met bijna 500.000 ha bos. Hierna ging het al snel weer minder. Deze keer was niet de bevolkingsgroei de veroorzaker maar natuurbeheer zelf.

Door de ontbossing eeuwen geleden is de bodem geërodeerd Deze erosie heeft op de hoge zandgronden geleid tot een armoedig bestaan van keuterboeren. Eeuwenlang hebben zij de heidevelden afgeplagd om te voorzien in hun bestaan. De afgeplagde heide werd gebruikt als strooisel in de potstal. Door het afplaggen werd de bodem steeds armer totdat de heide het ook niet meer vol hield en zo zijn de stuifzanden ontstaan. De mest uit de potstal werd uitgereden op de akkers en hieruit zijn de enkeerdgronden gevormd.

De Donaudelta

Wat is nu eigenlijk het typisch Nederlands landschap. Zijn dat de oorspronkelijke moeras,- broek- en ooibossen of zijn het de heidevelden en veenweidegebieden of zijn het juist de stuifzanden.
Van alle 162 natura 2000 gebieden is het overgrote deel extreem gevoelig voor de stikstofdepositie. Dat zijn met name de stuifzanden, heidegebieden en veenweidegronden. Men wil dus onze bodem kunstmatig arm houden om het voortbestaan van deze gebieden te handhaven. Kunstmatig want zouden we het echt aan de natuur overlaten dan zou het overgrote deel gewoon verbossen, met of zonder humane stikstofdepositie.

Nederland is een deltaland. Meer dan 350 miljoen mensen wereldwijd wonen in delta’s. Het zijn vruchtbare gronden met een weelderige natuur. Denk aan het amazonewoud de Nijldelta of dichter bij huis de prachtige Donaudelta.Voedingsstoffen worden vanuit het achterland rijkelijk aangevoerd en de regelmatig overstromende rivieren zetten het vruchtbare sediment dat het meedraagt af in de overstomingsgebieden. De Egyptenaren in de oudheid hadden hierop hun welvaart gebasseerd. Natuurlijke nitrificatie processen stimuleren de plantengroei met voldoende stikstof. Van nature horen de stikstof(over)gevoelige habitatstypen niet in een delta thuis. Door juist wel deze stikstofgevoelige typen aan te wijzen als Natura 2000 gebieden hebben onze natuurbeheerders het land gegijzeld en wel op 2 manieren.

Woestijn Kootwijkerzand

Ten eerste veel lagere stikstofdeposities zijn toegestaan dan van nature al plaatsvindt. Heide is ontstaan en onderhouden door voortdurend afplaggen tot halverwege de vorige eeuw toe. De stikstofdepositie veranderde daar niets aan. Op de tweede plaats wordt nu bos gekapt om deze gebieden uit te breiden terwijl vriend en vijand er over eens zijn dat bos een belangrijke bijdrage kan leveren aan de klimaatdoelstelling. Beiden leiden ertoe dat de klimaat- en stikstofinspanningen op de andere sectoren extra verzwaard worden en waardoor de economie praktisch tot stilstand is gekomen. In de jaren 2013 tot 2017 is het bos arsenaal met 5400 ha afgenomen. In de wet natuurbescherming staat dat elke boom die gekapt wordt gecompenseerd moet worden met een nieuwe, maar dat geldt niet wanneer bos gekapt wordt voor andere natuur. En zo gaat het van kwaad naar erger.

Op de zeer gevoelige habitats is de toegestane stikstof depositie minder dan 20 kg per ha. Bij de minstgevoelige habitats is het meer dan 34 kg per ha. Hieronder een kort overzichtje van een aantal kwestbare habitattypen die door ons natuurbeheer zijn aangewezen als natura 2000 gebieden. Minder dan de helft resteert voor wat normaal gesproken toegestaan zou zijn en geen van deze habitattypen horen in een delta thuis.

Stuifzandheiden met struikhei	15 kg/ha
Zandverstuivingen	10 kg/ha
Vochtige heiden	11-17 kg/ha
Droge heiden	15 kg/ha
Actieve hoogvenen	7-11 kg/ha

De grootste woestijn van Europa ligt in Nederland; Kootwijkerzand een natuurgebied van 700 ha, in een deltagebied nota bene. We heffen het vingertje naar Brazilië wanneer het om ontbossen van het amazonegebied gaat en waarschuwen voor de bodemerosie aldaar, maar hier in Nederland houdt natuurbeheer, tegen beter weten in, de gevolgen van ontbossing in stand. Dit doen ze onder het mom van biodiversiteit terwijl iedereen weet dat de grootste biodiversiteit te vinden is in de rijke bosdelta's.

In de amazonedelta leven ongeveer 100 miljoen insectensoorten, honderdduizenden plantensoorten, en bijna 2.000 soorten vogels en zoogdieren. Dichter bij huis de Donaudelta is een gebied met veel riet, moerassen en bossen, die tijdens de lente en de herfst overstromen. In het Biosfeerreservaat Donaudelta ook een Natura 2000 habitat  zijn meer dan 300 vogelsoorten vastgesteld. Zeldzame zoogdieren als de steppebunzing, de otter, de Europese nerts, de gevlekte bunzing, en de siesel een kleine Europese grondeekhoorn komen hier voor. Ook zijn er 45 soorten zoetwatervissen geteld en leven er  amfibieën als de Donau kamsalamander en de roodbuikvuurpad. Dus wanneer het om biodiversiteit gaat moet Natuurbeheer het roer radicaal omgooien en terug naar de oorspronkelijke vegitatie van voor de ontbossing in Nederland. Dat is welliswaar alweer ettelijke eeuwen geleden.

Nog niet overtuigd lees hier verder. De Volkskrant 7 juli 2019 "Er tekent zich een botsing tussen twee vormen van natuurbeheer af: biodiversiteit versus klimaat"

Brabants Dagblad 20 Jan 2020
https://www.bd.nl/opinie/een-veel-te-beperkte-visie-op-de-natuur~abdca12e/